D VİTAMİNİ ve BAĞIŞIKLIK ÜZERİNE ETKİLERİ NELERDİR?

Güneş vitamini olarak bilinen D vitamini ve bağışıklık üzerine olan etkileri, özellikle Covid-19 salgını sebebiyle fazlaca tartışılmakta. D vitaminin bağışıklık yani immün sisteme ne gibi etkileri var, D vitamini eksikliğinde neler görülür, inceleyelim istedik.

D vitamini 3 sağlam steroid halkadan oluşmaktadır ve secosteroid adı verilen steroidin alt sınıfına aittir. D vitamini hayvansal kaynaktan gelen D3 vitamini ve bitkisel kaynaktan gelen D2 vitaminin bileşimini ifade etmektedir. Ultraviyole ışınlarının etkisiyle de metabolizmada etkin hale gelebilmektedir. Güneş ışınları ile temas sonucu deride üretilen, yağda çözünen bir vitamin olma özelliğini taşımaktadır.

D vitamini olmadığında besinlerdeki kalsiyumun ancak %10-15’i ve fosforun ise %60’ı emilebilmektedir. Vitamin D olduğunda ise bu oran kalsiyum için %30-40, fosfor için %80’e çıkmaktadır.

D vitamini böbrek kemik ve ince bağırsaklar olmak üzere 3 hedef organ aracılığı ile kalsiyum ve fosfor metabolizmasını düzenler. İnsan metabolizması dışında ise kişiler D vitamini ihtiyacını genel olarak sardalya, somon, kırmızı et, mantarlar, tahıllar, portakal suyu, karides, yumurta sarısı, yoğurt gibi besinlerden temin edebilirler.

D vitamini gereksinimi bireylerde yaşam boyunca değişeceği gibi, cinsiyete göre de farklılık gösterebilmektedir. Ancak yaşa ve cinsiyete bağlı olarak bulunması gereken D vitamini oranı aşağıdaki gibi olmalıdır;

0-12 aylık bebekler için 400 IU (10 mcg).

1-18 yaş arası çocuklar için: 600 IU (15 mcg).

70 yaşına kadar olan yetişkinler için: 600 IU (15 mcg).

70 yaşın üzerindeki yetişkinler için: 800 IU (20 mcg).

Hamile veya emziren kadınlar için: 600 IU (15 mcg).

D VİTAMİNİN ROL ALDIĞI BİYOLOJİK FONKSİYONLAR

D vitaminin rol aldığı biyolojik fonksiyonlar oldukça çeşitlidir.

D vitamini bağışıklık sistemi, sinir sistemi ve kardiyovasküler sistemlerde düzenleyici olarak aktif rol almaktadır. D vitaminin Covid-19 süresince, bağışıklık sistemi ile ilişkilendirilmesi buradan gelmektedir. Öyle ki yapılan çalışmalarda D vitaminin metabolik hastalıklar, karaciğer, böbrek, Parkinson hastalığı, onkolojik rahatsızlıklar, diyabet, depresyon hatta şizofreni ile ilişkili olduğu kanısına varılmıştır. Dolayısıyla D vitamini bağışıklık sisteminin normal fonksiyon görmesinde hayati bir role sahiptir denilebilir.

D vitamini, bağışıklık sisteminde anti-mikrobiyal fonksiyonları desteklemektedir. Aynı zamanda inflamatuvar aktiviteyi ve adaptif immün yanıtı başlatma kapasitesini azaltmaktadır. Buna bağlı olarak da bağışıklık sistemi disfonksiyonu sonucu birtakım hastalıklar görülebilmektedir. Astım ve alerjik rinit başlıcalarıdır.

D vitamini kas ve kemiklerin sağlığı ve korunması için önemli yere sahiptir. Kalsiyum ve fosforun bağırsaklardan emilimine yardımcı olarak kemik sağlığı üzerinde olumlu etkiler oluşturur.

D vitamini normal ve kanserli hücrelerin büyümesini kontrol altına almaktadır. Böylelikle kolon, pankreas ve meme kanserlerinin oluşumunu engellemektedir.

D vitamini derinin de normal fonksiyonlarına önemli derecede etki etmektedir. Bu sayede sedef hastalığı başta olmak üzere bir takım deri hastalıklarının da tedavisinde iyileştirici olarak bilinmektedir.

D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİNE DİKKAT

D vitamini eksikliğinin risk faktörleri oldukça geniştir. Başlıca faktörler içerisinde yaşlılık, kapalı ortamda bulunma, ultraviyole koruyucu güneş kremi kullanımı, fiziksel aktivite azlığı, sigara içme alışkanlığı, hava kirliliği, genetik faktörler, böbrek hastalığı, karaciğer hastalığı, antikonvülzanlar ve glukokortikoidler gibi D vitamini metabolizmasını etkileyen ilaçların kullanımı da yer almaktadır.

Enfeksiyon

Yorgunluk

Kemik ağrısı

Sırt ağrısı

Bozuk ruh hali

Yaraların iyileşme sürecinin uzaması

Saç kaybı

Kas ağrısı

Gibi belirtilerin biri ya da birkaçı olması durumunda D vitamini eksikliği görülme ihtimali yüksektir.

Kişide D vitamini eksikliği olup olmadığı bir kan testi ile anlaşılmaktadır. Eksikliğin belirlenmesi durumunda doktor tedavi uygulayabilir, takviyeler önerebilir.